Toplam Okunma 0
Sevgili dostlar, bu yazımda yakın zamanda tanık olduğum bir olaydan söz etmek istiyorum size. İş çıkışı koşuşturmalı bir eve dönüş yolunda metrodan indim ve yürüyen merdivenleri kullanarak yukarı çıktım. Sonra asansöre doğru yöneldim. Her zamanki gibi asansöre binmek için uzun bir sıra oluşmuştu. Asansörün kapısı açıldı, yolcular indi ve sıradaki yolcular binmeye başladı. Bu sırada bir kadın yolcu başka bir kadın yolcuya “Lütfen sıraya girin, siz sırada değildiniz, aradan girmeyin” diye seslendi. Aradan girmeye çalışan kadın ise itiraz etti ve “Hayır, ben sıradaydım” diyerek asansöre binmeye çalıştı. İtirazlar artınca aradan girmeye çalışan kadın indi ve boşalan yere ben bindim. Büyük ve kalabalık bir asansördü. Asansör yukarı çıkarken Haksız davranışa itiraz eden kadın “İşte bu davranışlar yüzünden düzen bozuluyor. Herkes tepkisini göstermeli” diyerek kendi kendine söyleniyordu. O anda “Ya sabır” sesleri yükselmeye başladı. “Niye ya sabır diyorsunuz ki, sırada değildi ve aradan girmeye çalışıyordu” diyerek cevap verdi gelen tepkilere. Olayı gören başka bir kadın da “Evet, sırada değildi” diyerek destekledi. Tam ineceğimiz kata gelmişken erkek yolculardan biri “Başörtülü olduğu için böyle davranıyorsunuz o kadına” diyerek konuyu farklı bir boyuta taşımaya çalıştı. “Ne alakası var, kadın resmen başkasının sırasına girdi ve yaptığı davranış doğru değil” diyerek konuyu saptırmamasını söylerken asansörün kapısı açıldı ve hepimiz indik.
Eve doğru yürürken ve hatta o akşam bu konu üzerine düşündüm. Herhangi bir kişinin kadın ya da erkek, başörtülü ya da başörtüsüz, zengin ya da fakir, esmer ya da sarışın, Türk ya da İngiliz, engelli ya da engelsiz, göçmen ya da kendi vatandaşı olsun ortada bariz bir yanlış davranış varsa, haksızlık söz konusuysa bizim tutum, davranış ya da tepkilerimiz farklı mı olmalı? Kişilerin dış görünüşleri ya da diğer farklı etkenler herhangi bir davranışı yanlışken doğru ya da doğruyken yanlış mı yapmalı? Kişilere verilen değer, bireysel farklılıklarına mı bağlı olmalı? Mesela herhangi bir kadına yolda yürürken izinsizce dokunmak doğru değilken kör bir kadına dokunmak hatta yardım etme bahanesiyle sıkı sıkı kolundan kavramak doğru bir davranış mı? Kör olması onu cinsiyetsiz mi yapar? Ya da yukarıda anlattığım olaydan ilerleyelim. Bir kadın başörtüsü kullanıyorsa diğer kişilerin hakkını gasbedebilir mi? Yani başının örtülü olması diğer insanların hakkını yeme ayrıcalığı mı sağlar kendisine? Aslında bu tartışmadan başörtülü kadının hiç haberi bile yokken neden kadının başörtüsü tartışmaya konu ediliyor ki? Konu eden de bir erkek. Sırayı bozan kadının haberi olsa ya da kendisine sorulsa belki de kendisi de çok kızacak başörtüsünün konuya malzeme edilmesine. Hatta belki de acelesi olduğu için ya da farklı bir nedenle araya girdiğini söyleyecek. Bunu bilmiyoruz ama sırayı bozan kadına tepki gösterilmesinin nedenini başörtüsüne bağlayan erkek yolcu, zihnindeki karanlık düşünceyi dışa vurarak insanlar arasında ayrımcılığa neden oluyor. Acaba durum tam tersi olsaydı ve sırayı bozan kadın başörtülü olmayan biri olsaydı, erkek yolcu nasıl bir tepki gösterecekti?
Neden kişilerin bireysel farklılıkları ve kimlikleri üzerinden yorum yapıyoruz ve neden “kör, başörtülü, zengin, fakir, göçmen” diye etiketliyoruz? Diğer yolcuların sırasını almaya çalışan kişi, herkes tarafından tanınan ünlü ya da zengin bir iş adamı olsaydı bu davranışına nasıl bir tepki göstermeliydik? Herkesin farklı sebeplerden dolayı acelesi olabilir, hasta ya da çok yaşlı olabilir, tansiyonu yükselmiş olabilir ya da daha başka nedenler olabilir. Burada bence yapılması gereken şey, durumunu ifade ederek sıradaki yolculardan izin istemesidir. Rica ederek yer istemesidir. Kim olursa olsun, doğru olan davranış budur. Ve yine kim olursa olsun, yapılan haksızlığa karşı ayrımcılık yapmadan gösterilmesi gereken tepkiyi gösterebilmek gerekir. Bunu da diğerlerini etiketlemeden, damgalamadan, bireysel farklılıklarını her türlü ayrımcılığın olağan gerekçesi olarak göstermeden yapmak gerekir.